Wpis drugi ważny, w którym narrator bawi się konwencją, pokazując, jak historia bawiła się ludźmi

Nosiciel Pana Y (nazwijmy go N, bo ten nosiciel, to wyjątkowo beznadziejnie brzmi) bardzo się śmiał, gdy ten ostatni zaistniał w blogu. Twierdził, że przypadkowość Y bierze się z jego planu, który wcale przypadkowy nie jest. Upierał się, przy okazji, przy tym, że normalni ludzie są przewidywalni, a ich zachowaniami rządzą związki przyczynowo skutkowe.

Pan Y, któremu oversocialized conception of man nie jest obca, ale za to go rozśmiesza, słuchał tego najpierw z roztargnieniem, a potem z przykrością. Jego zdaniem już to, że N przyszedł na świat było tak przypadkowe, jak przypadkowa była historia XX wieku. Uważa i upiera się, że trudno się w tym doszukać jakiegokolwiek porządku, a nawet sensu. Twierdzi, że N myli narracyjne następstwo czasu, ze związkami przyczynowo skutkowymi. I że się mądrzy, w ogólności.

Pan Y dobrze zna okoliczności, poprzedzające pojawienie się N, bo on sam często o nich opowiada, zazwyczaj budując z tego wizję przykrą i pesymistyczną. A Y przeczytał ostatnio na cudzym blogu, że brakuje optymistycznych historii o Polsce, dlatego postanowił opowiedzieć fragment prehistorii swego nosiciela, w trochę lżejszy, niż tamten to czyni, sposób.

Bo było to, trochę tylko ubarwiając, tak:

N nie pojawiłby się na świecie, gdyby jego mamusia nie znalazła się w stosownym czasie we Wrocławiu. To pewne. I w ten sposób dochodzimy do jednego z dziadków N…

Dziadek N to postać mityczna i legendarna. Zapytajcie w Kątach Wrocławskich…
Poleski chłop, rosły (dwa arszyny, werszków dziesięć) i mowny. Jeszcze przed dwudziestką trafiła mu się wojna z sowdepią, więc dosłużył się stopnia podoficerskiego. Potem wrócił na swoje błota i żył jak wszyscy wokół. Tyle, że był może trochę wyższy i bardziej obrotny. Być może właśnie z tej przyczyny, co i raz spadały na niego jakieś obowiązki, które nazwać by można obywatelskimi. No i na dodatek staranie przykładał do polityki rodzinnej.
W wieku 38 lat był zamożnym (jak na tą okolicę) gospodarzem, sołtysem niebogatej gromady, prezesem lokalnej Ochotniczej Straży Pożarnej i ojcem dwóch synów oraz trzech córek. Niechętni mówili, że sołtysem i prezesem był właśnie dlatego, że miał pięcioro dzieci. Z tego samego jakoby powodu kwitło (o ile na błocie coś kwitło) jego gospodarstwo. Po prostu do domu wracać nie chciał, to z nudów robił, co tam było do zrobienia, a może nawet trochę więcej. I tak było do września, który tamtego roku był wyjątkowo ciepły.

We wrześniu do wojska nie trafił (za stary, za dużo dzieci i w ogóle miał dbać o aprowizację). A w drugiej połowie września zestal wezwany do stawienia się w Pińsku. NKWD nie zajęło jeszcze wtedy kościoła, w którym chrzcił dzieci i rezydowało tam gdzie dawniej policja. Szło zasadniczo o rzecz prostą, o roztrzygnięcie kto z pośród „miejscowych” jest Białorusinem, tęsknie wyczekującym ratunku ze Wschodu, a kto nie. Rodzina Dziadka, podobnie jak wielu jego znajomych, uznana zostałą za zdrową, białoruską tkankę społeczną, gotową do przyśpieszonej kolektywizacji. Mówili jak trzeba, byli względnie niebogaci i nawet tożsamość religijną mieli (jak wielu w tamtej okolicy) cokolwiek indyferentną.
Wyjątek uczyniono dla Dziadka i jago najbliższych, przy czym on sam twierdził często, że zadecydowało nie jego sołectwo, ani nawet stopień podoficerski, ale Straż Pożarna, która jako struktura powiązana z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, musiała się tym (tu Dziadek zwykle używal słów brzydkich, choć potrafił zwykle powściągać język) z niebieskimi wyłogami kojarzyć z Dwójką. Czy to prawda, trudno orzec, ale faktem jest, że Dziadek dostał w papierach zapis „Polak”. Oczywiście objęło to także jego żonę, dzieci i nieletniego brata.

To nie był dobry zapis.

Już wkrótce Dziadek odbył daleką podróż. Najdłuższą w życiu. Nad Białe Morze. Nie lubił o tym opowiadać, ale nikt z jego rodziny nie pamiętał, żeby kiedykolwiek później rąbał drewno. Mówił, że już narąbał.
Babcia z dziećmi pojechała do Kazachstanu, ale to historia smutna i Pan Y nie zamierza jej opowiadać. Nie teraz. Może zbyt często ją słyszał od tych, którzy byli wtedy dziećmi? Nieistotne. Tak, czy inaczej dziadek pielił tajgę i z rzadka pisał listy. Po dwóch latach dowiedział się, że już nie musi pielić i może pojechać do Buzułyku.

W zasadzie to była kwestia priorytetów. Dziadek postanowił najpierw odwiedzić żonę i dzieci. I prawie mu się to udało. Tyle tylko, że został złapany za jazdę bez biletu. Jego mętne tłumaczenie, że biletów i tak nikt nie sprzedawał, bo na towarowe nie sprzedawali, a osobowych nie było, nie do końca było satysfakcjonujące dal tych, którym to tłumaczył. Co prawda zatrzymano go jedynie do wyjaśnienia, ale kiedy wyjaśnienie nastąpiło, to nie tylko do Buzułyku, ale nawet do Taszkientu, nie było po co jechać. A do Iranu nie chciano Dziadka puścić. Za to pozwolono mu się zobaczyć z rodziną i dano awans na sierżanta. W ten sposób został żołnierzem Ludowego Wojska Polskiego. Jako sierżant intendentury za bardzo się nie nawalczył. Zdaje się, że był zajęty. Czymś zupełnie innym. Mniejsza. Nie dzisiaj.

Rodzinę repatriował już w 1946. Osiedli w Kątach Wrocławskich. Podobnie jak wielu ich sąsiadów. Nie wszyscy. Jego stryjeczny brat, który został dzięki woli NKWD został Białorusinem, dożył swych dni w Pińsku. Nigdy nie pozwolono mu wyjechać za granicę. Jeden z lemieszewickich sąsiadów Dziadka zdążył do Andersa. Trafił do Anglii. Jego rodzina nigdy nie mogła się repatriować. Inny został w Uzbekistanie. Ten cmentarz, ze wszystkimi honorami, odwiedziły rodziny w tym roku. Po raz pierwszy.
Ale jest to, mimo wszystko, historia optymistyczna, bo przecież dobrze się kończy. Tak się korzystnie złożyło, że we Wrocławiu była najlepsza w Polsce szkoła zawodowa dla głuchoniemych. I tam, pod koniec lat pięćdziesiątych śliczna głuchoniema dziewczyna, poznała przedwcześnie łysiejącego głuchoniemego chłopaka. I już. To jest dobra historia, choć można ją opowiadać inaczej.

Jeśli ktoś w tej historii nie widzi przypadków, a znajduje związki przyczynowo skutkowe, to – zdaniem Pana Y – sam jest sobie winien.
On sam zastanawia się, czy opowiedzieć historie, wyjaśniające, dlaczego Dziadek tu opisywany, nie był wcale Dziadkiem dla N Ulubionym. A ponieważ dziecko tegoż zdobyło adres tekstowiska, to szanse na opowiadanie o tym, jak to nieposzanowanie szóstego przykazania spowodowało, że na starość Dziadek został przemytnikiem, nie są znaczne, chociaż historie te traktowały by prawdopodobnie o przypadkach, bez których nie byłoby tego dziecka.