Wnioski są dwa.

1. Podaje się jako prawdę absolutną zmienne kanony:

- ustalane na soborach

- wynikające z różnych przekładów do tego stopnia, że w takich okolicznościach pojawiło się imię postaci tak ważnej jak Lucyfer (inna rzecz, że opisy odmiany zła zwanej lucyferyzmem, czy lucyferycznością bywają bardzo trafne, jest to więc dobry archetyp)

- wynikające czasem, podobnie jak zmieniane kanony, z celowego “uaktualnienia nauki” – vide przypadek “Synów Bożych”.

Z mojej perspektywy jest to jawnie sprzeczne z absolutyzacją kolejnych wersji Nauki. Pisałeś wcześniej o pracach katolików i protestantów nad Biblią. Warto w tym miejscu przypomnieć oś sporu między Lutrem i Watykanem.

Chrystus chodził piechotą, a papież w lektyce ze świtą składającą się z trzech – czterech tysięcy poganiaczy mułów; Chrystus umywał nogi uczniom, papież jest całowany po stopach; Chrystus zachęcał do dochowywania wiary nawet wrogowi, Papież utrzymuje, że nie należy dochowywać wiary temu, kto nie ma wiary i że obietnice dane heretykom nie są wiążące. Więcej nawet – to ich właśnie się więzi. „Lecz heretycy winni być zwalczani pismami, nie ogniem. O spójrz, Chryste, mój Panie! Niechaj dzień Twego sądu złamie i zniszczy gniazdo Szatana w Rzymie!” –
Martin Luter, „List do niemieckiej szlachty” (Część nie ujęta w cudzysłów jest kompilacją myśli Lutra zawartych we fragmencie „Listu do niemieckiej szlachty” dokonaną przez Rolanda Baintona [„Tak oto stoję – Marcin Luter”, Katowice 1995]. Druga część, zawarta w cudzysłowiu jest fragmentem „Listu…” zacytowanym przez Baintona).

Zupełnie z innej perspektywy, ale z podobnymi wnioskami pisał o tym braku wierności praktykom Jezusa Nietzsche („Wyrazy europejskiego dekadentyzmu – chrześcijanizm”, Warszawa 1996):

„ C h r z e ś c i j a n i z m: naiwny zapęd do jakiegoś buddystycznego r u c h u p o k o j o w e g o spośród właściwego ogniska ressentiment… ale przez (św. – Foxx) Pawła przekręcony na jakąś pogańską naukę o misteriach, która w końcu uczy być w zgodzie z całym ustrojem państwowym… i wojny toczy, skazuje, torturuje, przysięga, nienawidzi. Paweł bierze za punkt wyjścia potrzebę misteriów, jaką ma tłum religijnie pobudzony: szuka on o f i a r y, krwawej fantasmagorii, która wstrzymuje walkę z obrazami kultów tajnych: Bóg na krzyżu, picie krwi, unio mistica z ‘ofiarą’. (...) Potrzeba mu wysunąć na plan pierwszy pojęcia w i n y i g r z e c h u, potrzeba mu n i e jakiejś nowej praktyki (jak to Jezus sam ją pokazywał i nauczał), lecz jakiegoś nowego kultu, nowej wiary, wiary w cudowne jakoby przemienienie (‘zbawienie’ przez wiarę). Zrozumiał on wielką potrzebę p o g a ń s k i e g o świata i z faktów, dotyczących życia i śmierci Chrystusa uczynił zupełnie dowolny wybór; wszystko na nowo zaakcentował, wszędzie punkt ciężkości przełożył... u n i c e s t w i ł zasadniczo chrześcijanizm pierwotny… Zamach na kapłanów i teologów zakończył się dzięki Pawłowi nowym kapłaństwem i teologią – stanem panującym, a także kościołem. (...) Jest to humorystyka, humorystyka tragiczna. Paweł wzniósł znowu w wielkim stylu to właśnie, co Chrystus przez swe życie unicestwił. W końcu, gdy kościół jest już gotów, daje on swoją sankcję bytowi państwowemu.

Mamy więc do czynienia z czynnikiem ludzkim “korygującym” Naukę czasem w przeciwność jej pierwotnego sensu.

2. Drugi wniosek wiąże się z powyższymi cytatami. Mimo postaw w rodzaju “Stary Testament się wypełnił, obowiązuje Nowy”, wciąż są czytane fragmenty, że tak to określę “militarne”, które pierwotnie jednoczyły Izraelitów w walce z wrogami. Ciekaw jestem egzegezy np. ks. Bonieckiego słów o “rozwalaniu ołtarzy”. To jednak nie wszystko. Z przytoczonego fragmentu ze św. Marka wynika wprost, że “całe miasto” może cierpieć za decyzję władcy/straży o nie wpuszczeniu niosących Słowo Boże. Jak wiemy z historii, faktycznie całe miasta cierpiały już w życiu doczesnym.

Ja w tym wszystkim śladu duchowości nie widzę, choć oczywiście widzę ją w niesamowitej historii życia Jezusa. Wobec liczby i skali volt w Nauce, nie wybieram jednak żadnej z jej wersji. Czuję jednak coś, co jeden z żydowskich mistyków nazwał “impulsem religijnym”:

Przy roztrząsaniu problemu zła szczególnie ostro rysuje się różnica między motywacjami intelektualnymi i religijnymi. Impuls intelektualny zmierza ku relatywizacji zła. Stara się zdemaskować zło jako czysty pozór, a gdy mu się to udaje, zadowolony idzie dalej w przekonaniu, że usunął je ze świata, tzn. ze świata prawdziwego bytu. Jednakże świadomość religijna domaga się rzeczywistego przezwyciężenia zła. Impuls religijny wychodzi od głębokiego przeświadczenia o rzeczywistej potędze zła. Nie może on zadowolić się choćby najbardziej finezyjnymi sztuczkami dialektycznymi maskującymi zło, jego realność jest dlań oczywista. Gershom Scholem, „Mistycyzm żydowski”, Warszawa 1997.

PS Te cytaty to żadna “popisówka”. Po prostu “w szufladzie” mam wiecznie czekający na ukończenie szkic o ewolucji pojęcia “zło”. Cytat ze Scholema stanowi motto tego szkicu.