Skupię się na trzech kwestiach, bo mam wrażenie, że nam się dyskusja nieco rozmywa.

1. Celowo nawiązałem do liturgii rzymskiej, jako głównego rytu nomen-omen rzymskiego katolicyzmu. Oczywiście, że we wszystkich innych przewijały się elementy mszy w Wieczerniku. Zmiana wprowadzona przez Pawła polega na zmianie ich znaczenia poprzez wprowadzenie rzeczywistej obecności Jezusa w substancji hostii i wina przez przeistoczenie podczas Eucharystii. O tym, że dla wczesnych – i nieco późniejszych – chrześcijan nie było to oczywiste świadczy fakt, że wszelkie dyskusje na ten temat zostały ucięte dopiero na Soborze Laterańskim IV w 1215 roku (!). Nieprzypadkowo na tym samym Soborze potępiono prace Joachima z Fiore, jednego z głównych “ideologów” katarów i waldensów zarzucających Kościołowi sprzeniewierzenie się Nauce Jezusa (w sposób bardzo podobny do zaprezentowanego przez Mateusza w kontekście faryzeuszy i Boga Ojca). Działo się ;)

“Ewolucja” nie szła wcale “w jednym kierunku”. Po prostu wobec narastających niepokojów religijnych, zebrało się odpowiednie grono i przegłosowało aktualną wykładnię. Wykładnię bardzo wzmacniającą pozycję kapłana sprawującego Eucharystię. Sami badacze liturgii – np. abp Antoni J. Nowowiejski – twierdzą, że nie można odtworzyć jej historii z pierwszych trzech wieków chrześcijaństwa. Skoro nie można, oznacza to, że uznają Ewangelie za źródła posiadające zbyt szeroki margines interpretacji, by w tej sprawie oprzeć się wyłącznie na nich.

2. Ostre słowa w Piśmie. Jasne, że jest ich wiele – wspominaliśmy już o tym. Tyle, że powyższy fragment z Mateusza nie zawiera najczęściej występującego zastrzeżenia “...ci, którzy…”. Jest on opisem “uczonych w Piśmie” i faryzeuszy z instrukcją dla wiernych, by wypełniali ich polecenia jako kapłanów, ale mieli świadomość, że status wszystkich jest równy. Bardzo ważny jest fragment o tym, że nikt nie może uzurpować sobie prawa, by nazywać go ojciem, bo zgodnie z Nauką – Ojciec jest tylko jeden. A co na to – znów: nomen-omen – “ojciec Mateusz”? ;) Dobrze to koresponduje z również przytoczonym opisem modlitwy jako intymnego aktu relacji człowieka z Bogiem, w kontrze do ostentacyjnych sytuacji publicznych. Jest to jedno z miejsc, w których bardzo się uwidacznia różnica między praktykami postulowanymi przez chrześcijan wywodzących się z narodu żydowskiego i nawróconych pogan. To, co ci pierwsi z judaizmu odrzucili, drudzy przyjęli, twórczo rozwijając.

3. Wątek “ewolucji”. Pomijam już zaskakujący motyw, jakim jest “zastosowanie teorii Darwina w kształtowaniu się doktryny Koscioła rzymskokatolickiego” ;) Po prostu najzwyczajniej nie masz racji w opisie mechanizmu ewolucji. Nie polega ona na prostym rozwoju “od pantofelka do anioła”. Jest sposobem, w jaki podmiot przystosowuje się do zmian warunków do życia. Najlepszym dowodem na to jest np. fakt, iż młodzież przed 60-ma laty generalnie była znacznie bardziej wytrzymała fizycznie, niż dzisiaj, a przed 20-ma, zdaniem wszystkich znajomych pracowników akademickich, bardziej sprawna intelektualnie. Ludzkość raczej zmierza do stanu, który Nietzsche okreslił “ostatnim człowiekiem”. Pisał tak:

Obawiam się niestety, że – przynajmniej jeżeli chodzi o aktualne tendencje – trafił w dziesiątkę (pomijając kwestie bogactwa i biedy). Tyle o człowieku.

Wróćmy jednak do Kościoła. Jak w każdej wspólnocie hierarchicznej, punkty zwrotne zależą najczęściej od tego, gdzie i kiedy pojawi się postać charyzmatyczna, czy też posiadająca wpływ na bieg wydarzeń. Być może bez prac Pseudo-Dionizego Areopagity, który jako pierwszy uzasadnił istnienie hierarchii kościelnej w, mniej-więcej, aktualnej formie strukturalnej (wcześniej chrześcijanie czekali na rychły koniec świata, więc nie była ona im potrzebna), po prostu by jej nie było. Chyba, że w odpowiednim miejscu i czasie znalazłby się ktoś inny i zaserwował podobne koncepcje. A Sobór je przegłosował.

Dobrym przykładem na brak spójnej drogi “ewolucji” Kościoła jest również wzmiankowany w dyskusji Celestyn V. Jako skromny pustelnik, miał być “odtrutką” na materialne i polityczne “rozbujanie” Kościoła. Był więc krokiem “do przodu”. Wytrzymał pół roku (1294).

Pozdrawiam.